All of us who are surrounded by so great a cloud of witnesses… let us run with perseverance in the career that is open to us. Hebrews 12:1
Rev. Joël Mikaélian
At the time of writing, new parliamentary elections have just taken place in Armenia. Nikol Pashinyan’s party has won the majority of seats in the National Assembly. We congratulate him and pray that God will grant him the wisdom to govern the country. In recent months, our people have gone through a lot of difficulties. They were forced to an unjust peace, to the abandonment of part of their lands in Artsakh, despite the heroic resistance of our army. Many lost their lives, others were injured for life. We must honor these heroes and pray for them and their families. We must pray also for a just solution so that our people can live in peace on their land. The history of mankind is made up of a succession of glorious pages, and others more painful. But we believe that our people will know other glorious pages.
If this is the case with the history of men, it is not so with the history of God. The history of God is certainly inscribed in this time, but also and above all in eternity. It has no end. Heroes of faith, women and men of faith, have been writing the pages of it for thousands of years (cf. Hebrews 11).
For more than 17 centuries, the Armenian Church, with all its heroes of faith, has entered this history. It has enriched it with its faith and piety, together with many other churches.
The Armenian Evangelical Church became part of this history 175 years ago. She was born in Constantinople (today’s Istanbul) on July 1, 1846, following a desire for reform within the Armenian Apostolic Church. Since that date, it has not ceased to develop and to contribute to the good of our people, through its piety, its educational and social works. After the Genocide of 1915, she has spread and developed all over the world, without forgetting its Armenian roots. Today she is present in Armenia, Artsakh and in several countries of the world. She is an integral part of the great Church of Jesus Christ.
“All of us who are surrounded by so great a cloud of witnesses… let us run with perseverance in the career that is open to us.”
Today we want to continue to write this history, together with all the other Churches, in the great history of God, for the good and salvation of our people and for all peoples.
May God bless our churches and our people!
Happy Birthday to the Armenian Evangelical Church!
Rev. Joël Mikaélian President of the Armenian Evangelical World Council Issy-les-Moulineaux, June 24, 2021
Armenian Evangelical Holy Trinity Church, Pera, Istanbul (founded July 1, 1846)
«Մե՛նք ալ, քանի որ շրջապատուած ենք ա՛յսչափ վկաներու բազմութեամբ, …համբերութեա՛մբ վազենք մեզի առաջարկուած մրցարշաւը։» Եբրայեցիս 12. 1
Այս պատգամը գրելու պահուն, Հայաստանի մէջ տեղի ունեցաւ խորհրդարանական նոր ընտրութիւններ։ Նիկոլ Փաշինյանի կուսակցութիւնը գրաւեց Խորհրդարանի եւ Ազգային ժողովի տեղերու մեծամասնութիւնը։ Մենք կը շնորհաւորենք զինք եւ կ’աղօթենք որ Աստուած իրեն շնորհէ երկիրը ղեկավարելու իմաստութիւն։ Վերջին ամիսներուն մեր ժողովուրդը շատ դժուարութիւններու բովէն անցաւ։ Անոնց պարտադրուեցաւ անարդար խաղաղութեանբ մը լքել իրենց Արցախի հողերու մէկ մասը՝ չնայած մեր բանակի հերոսական դիմադրութեան։ Շատեր կորսնցուցին իրենց կեանքը, ուրիշներ վիրաւորուեցան եւ անդամալուծուեցան ցմահ։ Մենք պէտք է յարգենք այս հերոսները եւ աղօթենք իրենց եւ անոնց ընտանիքներուն համար։ Մենք պէտք է նաեւ աղօթենք արդար լուծման համար, որպէսզի մեր ժողովուրդը կարողանայ խաղաղ ապրիլ իր հողին վրայ։ Մարդկութեան պատմութիւնը բաղկացած է փառահեղ էջերու յաջորդականութեամբ, իսկ ուրիշները աւելի ցաւոտ են։ Բայց մենք կը հաւատանք որ մեր ժողովուրդը պիտի ունենայ այլ փառահեղ էջեր։
Եթէ այս է մարդկութեան պատմութիւնը, Աստուծոյ պատմութիւնը այդպէս չէ։ Աստուծոյ պատմութիւնը արձանագրուած է այս ժամանակներուն, բայց նաեւ եւ ամէն բանէ վեր, յաւիտենականութեան մէջ։ Ան վերջ չունի։ Հաւատքի հերոսները՝ հաւատքի կանայք եւ տղամարդիկ, հազարաւոր տարիներ գրեցին այդ էջերը (տես Եբրայեցիս 11)։
Աւելի քան 17 դարեր, Հայ Եկեղեցին իր հաւատքի բոլոր հերոսներով մտած է այս պատմութեան մէջ։ Անոնք հարստացուցած են զայն իրենց հաւատքով եւ բարեպաշտութեամբ՝ շատ մը այլ եկեղեցներու հետ մէկտեղ։
Հայ Աւետարանական Եկեղեցին այս պատմութեան մէկ մասը դարձաւ 175 տարիներ առաջ։ Ան ծնաւ Պոլիս (Ներկայ Իսթամպուլ) Յուլիս 1, 1846-ին՝ Հայ Առաքելական Եկեղեցիի բարեփոխումներու ցանկութեան որպէս արդիւնք։ Այդ օրէն ի վեր ան չէ դադրած զարգանալէ եւ նպաստելէ մեր ժողովուրդի բարօրութեանը՝ իր բարեպաշտութեամբ, իր կրթական եւ մարդասիրական աշխատանքներով։ 1915-ի Ցեղասպանութենէն ետք, ան տարածուեցաւ եւ զարգացաւ ամբողջ աշխարհով՝ առանց մոռնալու իր Հայկական արմատները։ Այսօր ան ներկայ է Հայաստանի, Արցախի եւ աշխարհի շարք մը երկիրներու մէջ։ Ան Յիսուս Քրիստոսի մեծ Եկեղեցիի անբաժանելի մէկ մասն է։
«Մե՛նք ալ, քանի որ շրջապատուած ենք ա՛յսչափ վկաներու բազմութեամբ, …համբերութեա՛մբ վազենք մեզի առաջարկուած մրցարշաւը։»
Այսօր մենք կ’ուզենք շարունակել գրել այս պատմութիւնը՝ բոլոր միւս եկեղեցիներու հետ միասին, Աստուծոյ մեծ պատմութեան մէջ, յանուն մեր ժողովուրդի եւ բոլոր ժողովուրդներու բարօրութեան եւ փրկութեան։
Թող Աստուած օրհէ մեր եկեղեցիները եւ մեր ժողովուրդը։
Շնորհավոր ծնունդդ Հայ Աւետարանական Եկեղեցի:
Վեր. Ժօէլ Միքայէլեան՝ Նախագահ Հայ Աւետարանական Համաշխարհային Խորհուրդի Իսի-լէ-Մուլինօ, Ֆրանսա, Յունիս 24, 2021
This year marks the 175th Anniversary of the founding of the Armenian Evangelical Church (AEC)
We praise God for the 175 years’ service and ministry of the AEC within the Armenian people
Executive Director of the Armenian Evangelical World Council, Rev. Dr. Vahan H. Tootikian edited and launched the commemorative publication of a memoir entitled, “Houshamadyan (Յուշամատեան) on the Occasion of the 175th Anniversary of the Armenian Evangelical Church.
Read book review by AMAA Executive Director/CEO Zaven Khanjian
Այս տարի կը լրանայ Հայաստանեայց Աւետարանական Եկեղեցիի (ՀԱԵ) հիմնադրութեան 175-ամեակը։
Փառք կու տանք Աստուծոյ մեր ազգին մէջ ՀԱԵ 175 տարուայ ծառայութեան համար։
Յիշարժան Յոբելեանի առիթով՝ Հայ Աւետարանական Համաշխարհային Խորհուրդի Գործադիր Տնօրէն Վեր. Դոկտ. Վահան Յ. Թութիկեանը խմբագրեց եւ կեանքի կոչեց ՀԱԵ 175-ամեակի Յոբելինական Յանձնախումբի ծրագիրներէն մէկը՝ «Յուշամատեան Հայաստանեայց Աւետարանական Եկեղեցւոյ՝ 175-ամեայ Տարեդարձին Առիթով» խորագրով Յուշամատեանը։
Այս ե-նամակով ձեզի կը ներկայացնենք Յուշամտեանի էլէկտորնային տարբերակը, Ամերիկայի Հայ Աւետարանչական Ընկերակցութեան Գործադիր Տնօրէն՝ Զաւէն Խանճեանի գրախօսականին հետ մէկտեղ։
One of the most impressive characteristics of the Armenian Evangelical Church is the fact that, despite being small in numbers among Armenians worldwide, this 175-year-old church is one of the most active, visible and organized institutions in the Armenian world. Today, the mission, value and legitimacy of the Armenian Evangelical Church is indisputable, even as there had been periodic conflicts with the Armenian Apostolic Church in the past and after Armenia’s independence.
Throughout their history and ministry, the Armenian Evangelicals have shown fidelity to the original mission of the church: the spiritual renewal of Armenians, the “Christian renaissance”of the Armenian nation. It is not a coincidence that the Armenian Protestant Church was established in the 19th century during the Armenian “intellectual renaissance”in the Ottoman Empire. Historians agree that a separate Armenian Protestant denomination was “imported”and “implanted”by European and United States missionaries but are divided over the causes and effects of events which led to the establishment of a separate church movement.
Rev. Dr. Vahan H. Tootikian
As Rev. Dr. Vahan H. Tootikian, a minister and prolific author of many books, describes, “submission to Christ’s commandments is utmost priority for the members of the Armenian Evangelical Church.” The preaching of the Gospel and complete commitment to Christ have been visible and indispensable aspects of the Armenian Evangelical Church. Yet, upholding Armenian religious, cultural and patriotic traditions in community life and pursuing the rights of the Armenian people have been equally important.
The “national mission”of the Armenian Evangelical Church was described most profoundly by the late Rev. Dr. Movses Janbazian, a charismatic leader, at the first Armenia-Diaspora Conference in September 1999. During his official address as representative of the worldwide Armenian Evangelicals, Rev. Janbazian communicated the Evangelical community’s wish and support for Karabakh’s liberation and independence, for the defense and security of Armenia, for the creation of conditions for political stability and a democratic system of government in Armenia, for a strong Armenian economy, for reform and modernity in Armenia’s educational system and for Armenian Genocide recognition by a greater number of nations and international bodies. At this unprecedented national gathering, rather than a narrow denominational understanding, Rev. Janbazian gave a wider, ecumenical definition to the mission of the Armenian nation. “In 301 AD, our forebears made a covenant with Jesus Christ. If we fulfill our commitment to that covenant, then God will abundantly bless our small but precious nation, and He will make our nation a source of blessings not only to its sons and daughters, but also to its neighboring peoples and to all humanity. We believe this is our nation’s reason for being; this is our people’s mission in the world; and this is the God-ordained destiny of our Haigazian [Armenian] race.”
Rev. Dr. Movses Janbazian speaking at the first Armenia-Diaspora Conference, 1999
Among the many contributions to Armenian life, two main areas of great impact stand out: education and Christian charity. While Christian education is part of the church’s core mission, the Armenian Evangelical Church is well known for its network of high quality public schools throughout the Armenian world. They have been among the pioneers of education in post-Genocide Armenian communities, especially in the Middle East. The establishment and support of schools is part of the Armenian Evangelical “culture.” The Evangelical schools are not only well known for the quality of curriculum, teaching staff and administration, but for the values and moral fortitude they instil in the students. The fact that most of their students come from non-Evangelical families is a testament to their success
Jenanian Apostolic Institute Konya, Turkey.
The crown-jewel of the Armenian Evangelical Church’s commitment to education is the founding of Haigazian College (later University) in Beirut in 1955. It remains the only Armenian institution of higher education in the Diaspora and is accredited by the Ministry of Higher Education of Lebanon. It is a member of the Association of International Colleges and Universities and offers over 20 undergraduate and graduate degree programs. Historically significant, the University is named after Yale University graduate Dr. Armenag Haigazian (1879-1921), former Principal of the Jenanian Apostolic Institute in Konya, Turkey. A respected educator and community leader, during the Genocide, Haigazian died on the road to exile in Kharpert. His family in the United States donated seed money for the establishment of the school.
Perhaps the secret of the success of the Armenian Evangelical Church is its decentralized nature and the fact that it does not have a hierarchy. Unlike the Apostolic and the Catholic Churches, the Evangelicals do not have a supreme head or central headquarters. The more liberal, consensual and accommodating organizational model of the Armenian Evangelicals gives them an advantage to operate effectively in the globalized 21st century. Arguably, the Armenian Evangelical Church seems to be ahead of all other Armenian organizations: organizationally decentralized but unified in mission. This is in contrast to other religious, political and civic organizations with very strong chains of command.
It is only in recent decades that the AMAA, the mission arm of the church, has become the de facto “center”of the church, not through “election”but by acclaim and in recognition of its work on behalf of the Evangelical community. The AMAA’s mission focuses on charity, education, financial assistance and “the spiritual growth and development of the Armenian people.”Since the 1988 earthquake and especially since Armenia’s independence, the bulk of the AMAA’s resources and contributions have gone to Armenia and Artsakh, where they have established permanent offices. Many times, the AMAA and its affiliates have punched above their weight and provided enormous amounts of assistance that belie their small size and capacities.
During the last nearly two centuries, the relations of the Evangelical Armenians with the “Mother Church,”the Armenian Apostolic Church, have not always been smooth. But the late Catholicos Karekin I (Sarkissian) of All Armenians, at the 150th Anniversary celebrations in Yerevan, praised the ministry of the Evangelicals in the life of the Armenian nation and “prayed for the Armenian Evangelicals to become stronger and spread their spiritual values among [the] nation, together with the Armenian Apostolic Church.”
Commitment to the fundamental tenets of the Christian faith, commitment to education and the well being of the Armenian nation, and commitment to doing charity work where needed are defining values of the Armenian Evangelical Church. “When every criticism has been made, and every allowance recorded for the imperfection of the Armenian Evangelical Church,”wrote Rev. Tootikian, “the fact remains that she worked her way into many corners of the life of the Armenian Nation. Obvious faults and weaknesses must not hide the deeper significance of the Evangelical Movement, because measured by its effects, it proved itself a potent force among the Armenian people.”
The clear mission and vision set 175 years ago will, no doubt, continue for many generations to come. The Armenian Evangelicals are small in size but significant in their impact.
*Dr. Hratch Tchilingirian is an Associate Faculty Member of Oriental Studies at University of Oxford.
Archbishop Hovnan Derderian’s Congratulatory Remarks On the 175th Anniversary of the Armenian Evangelical Church
The Holy Gospel is Our Father and the Holy Church is Our Mother.(Vartanank)
These words, which echoed from the New City of Vagharshapat (Holy Etchmiadzin), are the two Pillars that define the spiritual and moral character of each Armenian Christian.
Indeed, throughout centuries, these sacred truths have been the basis of our ability to overcome the trials and tribulations of each historical time period and have been the source of our existence today.
Furthermore, the reliance on these everlasting truths comfort us and instill in us hope in these present times of great uncertainty.
We are delighted in knowing that this year marks the 175th Anniversary of the founding of the Armenian Evangelical Church, a Church that has remained loyal to spreading the Gospel of our Lord and Savior Jesus Christ since the day of its establishment. The Good News that was disseminated by God Incarnate illuminated the entire world and transformed the life of humanity, ensuring an eternal life with God.
The celebration of the 175th Anniversary of the Armenian Evangelical Church grants us the opportunity to not only reflect on the past, but to equally focus on the present and future of the Church.
Founded in 1846 in Constantinople, the Armenian Evangelical Church progressed within the Armenian communities. We agree with the words of His Beatitude Archbishop Malachia Ormanian that “…indirect relations with the Western world was granted at a time when the expansion of these relations were limited.”
The contributions of the Armenian Evangelical Church are vast, especially in the overall spiritual development of our nation’s life. We wish to highlight the following.
The translation of the Holy Bible from classical Armenian to modern Armenian in the mid-19th century, when our language was in its transformational phase, was a magnificent feat, allowing the radiating the light of the Gospel to enter the households of the faithful.
The Armenian Evangelical movement played a vital role in the intellectual renaissance of our people through prominent new publications and works. These included “The Dawn of Ararat,”(Արշալոյս Արարատեան), “Tidag”(Դիտակ) and “Pyuragan”which continue to enrich the cultural and literary life of our nation. Among these jewels is the “Haigazian Armenological Review,” the academic journal specializing in Armenian studies. Moreover, Haigazian University, a renowned institution of higher learning has been the source of academic enrichment for thousands of Armenian and non-Armenian students.
The Armenian Genocide claimed the lives of 1.5 million Armenians including the faithful of the Armenian Evangelical Church. As a result of the first Genocide of the 20th century, a number of educational institutions founded by prominent Armenian Evangelical Church leaders were destroyed, devastating our people who have tremendously valued the gift of education throughout history.
However, the resilience of our people was evident following the Genocide. The Armenian Evangelicals believed in the unrelenting dedication, undying spirit, and the reawakening of our people as new humanitarian and educational institutions were established in the United States of America, France and elsewhere. Undoubtedly, the milestones of the Armenian Evangelical Union of North America have been great in number since its establishment 50 years ago. Its organizations, schools, educational, and cultural institutions have allowed the Armenian Evangelical Church to continue its mission of spreading the Gospel of Christ, our Lord.
The mission of the Armenian Evangelical Church is noteworthy in the Motherland, especially after Armenia gained its independence and where thousands of our compatriots receive spiritual nourishment and humanitarian assistance.
As a servant of Christ, our Lord in the Armenian Apostolic Church, we can attest that each structure, whether secular or religious, is undoubtedly faced with great challenges. The celebration of the 175th Anniversary of the Armenian Evangelical Church is a testament of God’s glory, for this noble institutions has weathered many storms and has stood the test of time.
We rest assured that the Armenian Evangelical Church will remain loyal to its God-pleasing mission, and will continue to contribute to the prosperity of our people through educational and humanitarian endeavors.
Indeed, the love of Christ supersedes all things. It is our genuine wish and heartfelt prayer that the Armenian Evangelical Church continues to be led by the divine love of our Lord and Savior Jesus Christ, thriving in its ministry and mission for the glory of God and the prosperity of the Armenian nation.
And now abide faith, hope, love, these three; but the greatest of these is love.(1 Corinthians 13:13)
ByRev. Dr. Krikor Youmshajekian, AMA-Australia President/CEO
July 1 marks the 174th anniversary of the Armenian Evangelical Church. This year, because of the COVID-19 pandemic, the celebrations will be limited and it will be only organised by local churches around the world, whether virtual or small gatherings due to social distancing. Unfortunately, there will be no worldwide celebrations, where evangelical lay and clergy leaders, with many members of the evangelical community from around the world come together in one place for worship and praise.
Armenian Evangelical Holy Trinity Church, Beyoglu, Istanbul Est. July 1, 1846
However, regardless of the situation, Armenian Evangelicals around the world should be reminded that 174 years ago a group of dedicated believers came together in Istanbul, Turkey to lay down the foundations of the vibrant Church of the current times. With the dedication of committed members, the Armenian Evangelical Church has embarked and continue to be a missional church, emphasising the importance of the community being engaged in mission and treasuring the Protestant notion of “the priesthood of all believers.” The Armenian Evangelical Church also insists on the active participation of the whole church in ecclesiastical affairs and religious life. As a consequence, neither in worship nor in Christian service in the community is the individual believer reduced to the status of an observer. Rather, the individual assumes a central, leading role in the religious life of the church, achieving personal fulfilment as an active participant.
The Armenian Evangelical Church understands the mission of the church as fundamental and believes that the ministry is the work of the entire church. God’s call is to all people. The mission of the church belongs to the whole people (laos) of God. Moreover, the task of witness is that of the whole community of God’s people. In the church, there are many different gifts and many different stages of maturity, but the work to which the church is called requires the witness of every member in the place where he/she lives and works, engaging in “total ministry.” This is a vision of the ministry of the whole people of God (the church) in which ministries of all members integrate with one another and in which leadership is a function of the whole body. From the human point of view, the power and effectiveness of the church lies in the dedication, leadership, and involvement of its people. There is one ministry in Jesus Christ, and all the members, lay and ordained, participate in it according to the gifts given to them. This represents the body, the church, as a ministering community.
The Armenian Evangelical Church became a mission-minded church, valuing evangelism highly and regarded evangelists as having a special calling within the life of the church. It is a fact, that the church did not always succeed to be the “mission church,” but it is also an unquestionable fact that it tried to impress upon its members that the divine calling of every believer is to serve God through daily work, be it secular or ecclesiastical. The Armenian Evangelical Church held the view that, as a community of believers, it had an obligation to work in its respective communities for the creation of a caring and loving society.
Hence, the Armenian Evangelical Church since its establishment in 1846 has been a missionary church and as a result, founded the Armenian Missionary Association of America (AMAA) in Worcester, Massachusetts (USA) in 1918. Since then, the AMAA with its District Bodies in Canada and Australia, along with the different Evangelical Unions, has worked hard and served as the missionary arm of the church, spreading the Good News and extending a helping hand to our brothers and sisters around the world and in particular, in Armenia, Artsakh, Lebanon and Syria.
What the Armenian Evangelical Church and the AMAA have achieved during the years, is the result of faith, commitment and the hard work of dedicated faithful servants of God. Today, we salute them all and pay our respect to the Armenian Evangelical Church, and we believe that the church will maintain its mission and strive for excellence in its outreach, obeying the great command of the Lord Jesus Christ, to go and proclaim the gospel.
The legacy of the early reformers for us today and the upcoming generations of Armenian Evangelicals, is to be proud of our Armenian heritage, because we can build upon past values and learn from them. It is this heritage that binds Armenians together, because the deep roots of their Armenian heritage have withstood dislocation, persecution and oppression.
Congratulations to the Armenian Evangelical Church. Congratulations to its dedicated leaders, missionaries and supporters of the mission. God bless!
Featured Image: The First Armenian Evangelical Church Council July 1, 1846
But you will receive power when the Holy Spirit has come upon you; and you will be my witnesses in Jerusalem, in all Judea and Samaria, and to the ends of the world.Acts 1:8
ByRev. Dr. Krikor Youmshajekian, President/CEO AMA-Australia
If we want to be missional churches and organizations with a clear vision, we should be continually considering the vitally important questions: “Why are we here?” and “What is our mission?” Sometimes churches misunderstand their task and instead of engaging in a vital mission, they change to a survival mode.
The Commission on Mission of the National Council of Churches in Australia has adopted the following statement about the nature of the mission in 1997:
Mission is the creating, reconciling and transforming action of God, flowing from the community of love found in the Trinity, made known to all humanity in the person of Jesus, and entrusted to the faithful action and witness of the people of God.
This statement expresses the conviction that Mission is the mission of God – the missio Dei. It is God’s mission which defines the church and not that the church generates mission. In other words, we should not say: “The church has a mission”, but rather “The mission has a church.” The church’s existence is deeply rooted in the mission of God and the church is the primary agent of the mission of God, which flows from the Trinitarian God to the people of God, which originates in the relatedness of the communal Godhead and reaches out to create and restore relationships with and within all creations.
The New Testament concept of community “koinonia” defines the Christian Church as all those who have Christ and His mission in common. The idea “spreading the Good News” is fundamental to the whole range of Christian traditions. God’s call is to all people (laos) of God and is called to be a Christ-like, making her highest priority to bring people to a vital relationship with Christ. The distinctive characteristics, calling and mission are the Proclamation of the Good News, Worship, Fellowship, Witness and Service.
Jesus empowered His followers, to preach, teach, heal and form a new community, an apostolate to go out and serve those who are in need, striving to treat people on equal basis, seeking to give a voice to the poor and the outcast. The task of the local congregation is to help ordinary people become engaged in that mystery, live that faith in the world, and be engaged in the mission.
The book of Acts is the story of those women and men, who took seriously the command of the Lord and begun to spread the Good News of His Resurrection. It presents the birth and the expansion of the church of Jesus Christ. But what was the essential reason for the success of the mission of the church? It is important to know how it was possible to bring the Good News of the Gospel to many people. How the church registered growth in its membership?
First. They prayed. In Luke we often read the following words; “They prayed” and “When they were praying.” It is clear that the first church was a praying church. They prayed for their needs and for the needs of others; they prayed for their leaders, the poor, the needy, and the sick and for their enemies. They always prayed and everywhere; alone and in small and large groups. Prayed persistently and tirelessly for their leaders, the weak and the needy, and for their own strength.
Second. Prayer brought unity and harmony. All the believers were gathered in one place. They prayed collectively. It is not possible to believe and not pray collectively and in unity. The unity of the church should not be based on the preacher, the elders, the programs or the buildings. They come and go. If the church believes, prays, teaches and preaches that Jesus is the Christ, it will certainly succeed in its mission.
Third. Unity gives result. Luke writes: “Day by day the Lord added to their number those who were saved” (Acts 2:47). It will be easy to say that their numbers were multiplied because of Peter’s sermon. If this is our conviction, then God could be so far from us. We can have very good programs, big groups, excellent facilities, volunteers and organizers; which are essential and important. But they are not what we need. We need prayer and unity. The church prayed, grew and prospered. The praying church unites, grows and fills with the fear of God. This is the secret of the triumph of the church. Let us be a vital church with a clear vision for mission and ministry. Only then, we will be a Church in Mission or the Church of the Mission.
Համբարձման դէպքին մասին շատ քիչ գիտենք ու շատ քիչ արձանագրուած է աւետարաններուն մէջ։
Ըստ Մատթէոսի, Տէր Յիսուս՝ իր աշակերտերուն վերջին անգամ ըլլալով կ՚երեւի Գալիլիա լերան վրա։ Յովհաննէս՝ բնա՜ւ չի յիշեր այդ դէպքին մասին։ Ղուկաս կ՚ըսէ. «Երբ զանոնք կ՚օրհնէր զատուեցաւ անոնցմէ եւ վեր կ՚ելլեր երկինք» (24. 51)։ Իսկ Մարկոս՝ կարճ վկայութիւն մը կ՚ընէ իր երթին մասին ըսելով. «Անոնց հետ խօսելէն ետք երկինք համբարձաւ ու Աստուծոյ աջ կողմը նստաւ» (16. 19)։ Ան, երկինքէն՝ Աստուծմէ եկաւ փրկութեան առաքելութիւնով եւ նոր ձգեց աշխարհը ու Հօրը քով գնաց։
Երկինքէ՛ն եկաւ, երկի՛նք գնաց. Հօրմէ՛ն եկաւ եւ Հօրը քով գնաց։ Անշուշտ, ալ հոս չէր կրնար մնալ։ Պէտք ալ չ՚ունէր մնալու։ Պէտք էր երթար հո՛ն՝ ուրկէ եկած էր։ Եւ գնա՛ց։ Ու լ՛աւ ըրաւ որ երկինք գնաց։ Թէ ինչո՞ւ երկինք համբարձաւ։ Շատ պարզ է։Հապա ո՞ւր պիտի մնար հո՜ս աշխարհի վրայ, որո՞ւ քով, որո՞ւ տունը, ո՞վ պիտի ընդունէր զԻնք։ Աւելի լաւ չէ՞ որ ամէն մարդ իր տունը երթայ ու հոն մնայ։ Տէր Յիսուս ալ Իր հօրը տունը գնաց՝ երկինք։ Շատ լա՜ւ ըրաւ, հակառակ պարագային, հաւանաբար, Աստուած իմ, փողոցը պիտի մնար։ Չէ՛, լաւ ըրաւ որ Իր հօրը տունը գնաց «եւ անոր աջ կողմը նստաւ» (Մարկոս 16. 19)։
Գործք Առաքելոց գիրքին առաջին գլուխին մէջ կը կարդանք թէ Տէր Յիսուս հրաժեշտ կու տայ իր աշակերտերուն՝ երեք տարիներ միասին անցընելէ ու անոնց կեանքը ամբողջութեամբ յեղաշրջելէ ու փոխելէ ետք։ Անոնք բնաւ նոյն մարդերը չմնացին. Եղա՜ն Իր քաջ վկաները ու աշխատեցան տարածել Աւետարանին բարի լուրը։ Անոնց առօրեայ զբաղումը՝ ալ ձկնորսութիւն չէ՛ր, ո՛չ ալ ժողովուրդին կողմէ ատուած մաքսաւորի պաշտօնը՝ Մատէթոսի նման։ Ո՛չ ալ քաղաքական նպատակներ հետապնդող մը, նախնացայոյզ Յուդայի նման։ Ու վերջապէս, ո՛չ ալ Յուդայի նման զԻնք մատնող մը։ Անոնց կեանքին ուղութիւնը փոխուեցաւ ու անոնք սկսան իրենց առաքելութիւնը, Տէր Յիսուսի պատուէրին հնազանդելով։:
Տէր Յիսուսի յարութենէն ետք անոնք ունեցան իրենց վերջին 40 օրերը Իր հետ՝ ու ալ ժամանակն էր հրաժեշտ տալու։ Ան կը յորդորէ զանոնք՝ տալով մեծ առաքելութիւնը, որ շարունակեն իր սկսած գործը, երթալով մինչեւ երկրի ծայրերը։ Իր գործը դասաւորեց, ձգեց զանոնք ու վերադարձաւ ուրկէ որ եկած էր։ Հետեւաբար, Տէր Յիսուս երկինք համբարնալով Իր ետին կը ձգէ կարգ մը կարեւոր բաներ ու մարտահրաւէրներ։ Խաչին վրայ ան ըսաւ. «Ամէն բան կատարուեցաւ» (Յովհ. 19. 30). Այսինքն՝ մեղքերու թողութիւն եղաւ եր փրկութիւնը կատարուեցաւ։ Սակայն տակաւին շատ բան կար ըլլալիք։
Մինչ՝ այսօր կը նայինք համբարձման այս կարեւոր դէպքին, վեր պիտի առնենք երեք հիմնական կէտեր։
Ի՞նչ է Համբարձումը եւ ի՞նչն էր յատկանշականը այդ դէպքին մէջ։
Ինչո՞ւ Տէր Յիսուս երկինք համբարձաւ
Հիմա՛ ի՞նչ
1. Ի՞նչ է Համբարձումը եւ ի՞նչն է յատկանշականը այդ դէպքին մէջ. Տէր Յիսուս իր պարտականութիւնը լի ու լի կատարելէ ետք, երկինք գնաց մեծ փառքով։ Միշտ ալ Անոր փառքը շողշողուն ու աչք կուրցնող լոյսերով կը տեսնուի։ Լոյս մը՝ որու կարելի չէ նայիլ մարդկային աչքերով. որովհետեւ՝ որոշ տեսակի ամպեր կան, որոնք կը ծածկեն աշակերտներուն եւ մեր աչքերը։ Սակայն ի՞նչ տեսակի ամպի կամ ամպերու մասին է խօսքը։
ա. Կասկածի եւ շփոթութեան ամպ Աշակերտները տարբեր առիթներով հարցուցին Տէր Յիսուսի՝ գալիք Թագաւորութեան ժամանակին ու ձեւին մասին։ Նոյնիսկ Յովհաննէս Մկրտիչ՝ շփոթի ու կասկածի մէջ ըլլալով, աշակերտ ղրկեց Յիսուսի, հարց տալով թէ ի՞նք էր Մեսիան թէ ուրիշին սպասեն։ Պետրոս շփոթած ու շուարած, մոռնալով Յիսուսի նախագուշակութիւնը, երեք անգամ ուրացաւ զԻնք։ Պարճա՞ռը։ Պա՛րզ է։ Անոնց աչքերը կասկածի ու շփոթութեան ամպերով ծածկուած էին։ Մենք ալ ունինք թանձր ամպեր մեր աչքերուն, որոնց պատճառով չե՛նք տեսեր Յիսուսը, որպէս Տէր ու Փրկիչ։ Մինչեւ որ այդ ամպերը փարատին, մեզի համար անկարելի պիտի ըլլայ տեսնել Քրիստոսը։
բ. Տգիտութեան ամպ Հակառակ այն իրողութեան՝ որ Ան քանի մը առիթներով աշակերտներուն ծառայութեան կոչ ըրաւ ու ղրկեց առաքելութեան, անոնք շատ անգամ անկարող եղան իրենց տրուած գործը կատարելու։ Փորձեցին, բայց չյաջողեցան։ Յիսուս Իր վերջին պատուէրները կու տայ աշակերտներուն, սակայն անոնք խորասուզուած իրենց մտահոգութիւններուն եւ զանազան հաշիւներուն մէջ, կարող չեղան տեսնելու Անոր փառքը։ Այս տգիտութեան ամպն ալ ծածկած էր անոնց աչքերը։ Մենք ալ մեր առօրեայ գործերու եւ զբաղումներուն մէջ շատ անգամ կը մոռնանք մեր նպատակը եւ մեզի տրուած կոչումն ու պարտականութիւնը։ Խնդրե՜նք Աստուծմէ, որ այս ամպն ալ փարատի։
գ. Անհաւատարմութեան ու տկար հաւատքի ամպ Եւ վերջապէս կայ անհաւատարմութեան եւ տկար հաւատքի ամպը։ Աշակերտներուն հաւատքը տկար էր. Անոնք Սուրբ Հոգիին լեցունութեան պէտք ունէին։ Անոնց հաւատքին տկարութիւնը պատճառ կը դառնար անհաւատարմութեան։ Անոնց կը պակսէր հաւատքի աչքեր, տեսնելու Տէր Յիսուսի փառքն ու մեծութիւնը։ Մեր տկար հաւատքին պատճառով, մենք ալ կրնանք հաւատարմութեան պակասը ունենալ։ Ուստի՝ աղօթենք որ Տէրը մեր տկար հաւատքը զօրացնէ եւ այս ամպն ալ փարատի։ Թանձր ու սեւ ամպեր արգելք կ՚ըլլան մեր տեսողութեան։ Սակայն հաւատքի աչքերով եւ Սուրբ Հոգիին լեցութիւնով՝ կարելի է «տեսնել Աստուծոյ փառքը ու Յիսուսը, որ Հօրը աջ կողմը նստած է» (Գործք 7. 54-55)։
2. Ինչո՞ւ Տէր Յիսուս երկինք համբարձաւ Տէր Յիսուս երկինք չհամբարձաւ միա՛յն յայտնելու թէ մեր աչքերը տարբեր տեսակի ամպերով ծածկուած են ու յստակ ընելու թէ անոնք վերցուելու են, որպէսզի յստակ տեսնենք մեր առջեւ բացուած ճամբան։ Այլ՝ Ան երկինք համբարձաւ քանի որ բաներ ուներ ընելու՝ մեզի համար։
ա. Ճամբայ բանալու Տէր Յիսուս երկինք համբարձաւ ճամբայ բանալու համար։ Կը կարդանք Եբրայեցիներուն ուղղուած նամակին մէջ. «Ան նոր ու կենդանի ճամբայ մը բացաւ մեզի վարագոյրին մէջէն, որ է իր մարմինը» (10. 20)։ Մեզ Աստուծոյ մօտեցնելու համար միջոց մը պէտք էր եւ մեր Տէրը այդ միջոցը՝ ճամբան բացաւ։ Նաեւ ըսենք թէ այս ճամբան պարզ ու սովորական ճամբայ մը չէ՛, այլ ճամբայ մըն է, որ դէպի Կենաց Ծառը կը տանի։ Յաւիտենական կեանքի լոյս մը եւ յոյս մը, որ միայն կարելի կ՚ըլլայ Անոր կեանքով, մահով, յարութիւնով եւ համբարձումով։
բ. Տեղ պատրաստելու Տէր Յիսուս չբաւականացաւ միայն ճամբայ մը բանալով եւ միջոց մը տալով մեզի։ Ան համբարձաւ երկինք, մեզի ու բոլոր հաւատացեալներուն տեղ պատրաստելու համար։ Յովհաննու Աւետարանին մէջ կը կարդանք. «Հիմա կ՚երթամ, որ ձեզի տեղ պատրաստեմ» (14. 2)։ Տեղ մը՝ ուր կրնանք հանգիստ ընել այս աշխարհի տաժանքներէն եւ դժուարութիւններէն։ Տեղ մը՝ ուր անօթութիւն եւ ծարաւ պիտի չըլլայ, արցունքները պիտի սրբուին ու կենդանի ջուրի աղբիւրներ պիտի ըլլան։
գ. Բարեխօսելու Աստուծոյ Խօսքին համաձայն մեղաւորը մահուան արժանի է։ Սակայն այս օրէնքը շնորհքի կը փոխուի Տէր Յիսուս Քրիստոսի մահով եւ յարութիւնով։ Մահուան դապապարտուածը յաւիտենապէս ապրելու եւ երկինքի բարիքները վայելելու համար՝ միջնորդի եւ բարեխօսի պէտք ունի։ Այդ բարեխօսը՝ Տէր Յիսուս է։ Ան Աստուծոյ աջ կողմը նստած, այդ գործը կ՚ընէ մեզի համար։
դ. Սուրբ Հոգին ղրկելու Տէր Յիսուս երկինք համբարձաւ նաեւ տալու համար Սուրբ Հոգին՝ Մխիթարիչը, Օգնականը։ Ան գիտէր թէ Իր աշակերտները կարող պիտի չըլլային իրենց ուժերովը տրուած առաքելութիւնը կատարել։ Անոնք յարատեւ օգնութեան պէտք պիտի ունենային եւ Տէր Յիսուս մարդեղացած Աստուածը, նոյնիսկ եթէ երկար ժամանակ իրենց հետ մնար, պիտի չկարենար ամէն տեղ անոնց հետ ըլլալ։ Ուստի Ան համբարձաւ որպէսզի Հոգին, Աստուծոյ ներկայութւնը, մնայուն կերպով անոնց հետ ըլլայ։ Տէր Յիսուսի տուած խոստումը շուտով իրականացաւ, երբ տասը օրեր ետք Պէնտէկոստէի օրը Հոգին իջաւ անոնց վրայ։ Ամէնքը Սուրբ Հոգիով լեցուեցան, զօրացան եւ գործի ու ծառայութեան սկսան։ Տէր Յիսուս երկինք համբարձաւ ճամբայ բանալու, տեղ պատրաստելու, բարեխօսելու եւ Սուրբ Հոգին ղրկելու։ Ան Իր բաժինը ըրաւ, առաքելութիւնը աւարտեց ու ամէն բան լի ու լի կատարեց։
3. Հիմա՝ ի՝նժ Տակաւին շատ բան կայ ըլլալիք։ Կարգը մերն է, մեր պարտականութիւնն է սկսուառ գործը շարունակել։ Ուրեմն ի՜նչ կայ.
ա. Անաւարտ գործ Փրկութեան աւետարանին տարածումի գործը պէտք է շարունակուի։ Այնքան ատեն որ կան մարդեր, որոնք տակաւին լսած չեն բարի լուրը, կը նշանակէ թէ գործը աւարտած չէ՛։ Տէր Յիսուս այս մեծ գործը ձգած է մեզի՝ եկեղեցիին։ Մեր պարտականութիւնն է հաւատարմօրէն շարունակել գործը՝ մինչեւ Ինք նորէն գայ։
բ. Անհերքելի պատգամ Փրկութեան պատգամը կարելի չէ՛ հերքել կամ ժխտել։ Մարդը, սատանան եւ աղանդները չեն կրնար ասպարէզ կարդալ անոր դէմ։ Պարզապէս՝ Տէր Յիսուս Քրիստոսի աւետարանը անվիճելի է. Ապացոյցները յստակ ու պարզ են։ Ո՛չ մէկ բան կրնայ զայն խաբանել։
գ. Անպատում սէր Ո՛չ ոք կրնայ հարցականի տակ դնել Քրիստոսի սէրը։ Ան Իր կեանքը տուաւ, որպէսզի մենք ապրինք։ Ան Իր երկնային տունը թողուց, աշխարհ եկաւ, խաչին վրայ իր արիւնը թափեց ու մեռաւ։ Հօրը ըսաւ. «Հայր ներէ անոնց, քանզի չեն գիտեր թէ ինչ կ՚ընեն» (Ղուկ. 23. 34)։ Ան այս բոլորը ըրաւ, որովհետեւ ունէր անպատում սէր բոլորին հանդէպ։
դ. Անսխալելի ծրագրիր Վկան երդում կ՚ընէ ճշմարտութիւնը ըսելու համար։ Շատ անգամ մենք կը սխալինք՝ զլանալով ծրագրին համաձայն մեր վկայութիւնը ընելու։ Ծրագիրը՝ մեր վկայութիւնն է. սկսելով մեր անմիջական շրջանակէն՝ տունէն՝ աշխատանքի վայրէն՝ եկեղեցիէն ու հասնիլ մինչեւ երկրին ծայրերը։
ե. Անխախտ վկայութիւն Մեր պատասխանատուութիւնն է վկայել երկինքէն զօրութիւն առնելէ ետք։ Մեր վկայութիւնը կրնայ Քրիստոսը փառաւորել եւ կամ Քրիստոսը ամօթով հանել։ Եթէ շուտով կը սպասենք Անոր վերադարձը, մեր անձերը մաքրելու եւ իր վկաները ըլլալու ենք։ Պօղոս կ՚ըսէ. «Վասնզի հիմա մօտ է մեզի փրկութիւնը…» (Հռովմ. 13. 11)։
զ. Անպարտելի ուժ Աշակերտները Համբարձումէն ետք վերնատունը հաւաքուեցան եւ սպասեցին երկնային զօրութեան՝ գործի լծուելու համար։ Անոնք մարդոցմէ չվախցան, այլ քաջաբար վկայեցին եւ Աւետարանը տարածեցին։ Երբ մեր անձերը Սուրբ Հոգիին զօրութեան յանձնենք, ո՛չ մէկ բան կրնայ կասեցնել մեզ։ Նոյնիսկ դժոխքին դռները չենր կրնար մեր դէմ կենալ։
է. Անվրէպ խոստում Անոնց խոստում տրուեցաւ։ Յիսուս նորէն պիտի գայ, այնպէս ինչպէս երկինք գնաց։ Մեզի կը մնայ միշտ պատրաստ ըլլալ։ Մինչեւ Ինք գայ՝ մենք բաժին եւ պատասխանատուութիւն ունինք Իր ետին ձգած պարտականութիւնը կատարելու։
Տէր Յիսուս երկինք համբարձաւ։ Ան իր բաժինը կատարեց։ Հիմա կարգը մերն է։ Մարտահրաւէր ունինք՝ մեր առջեւ դրուած։ Այո՛, մենք ալ մեր աչքերը տնկած դէպի երկինք կը նայինք այսօր։ Բայց չմոռնանք թէ Տէր Յիսուս, որ մեզմէ երկինք համբարձաւ՝ ճամբայ բանալու, տեղ պատրաստելու, բարեխօսութիւն ընելու եւ Սուրբ Հոգին ղրկելու, այսպէս պիտի գայ՝ ինչպէս տեսան Անոր երկինք երթալը։ Ուստի ժամանակն ու պատեհութիւնը մեզի տրուած է գործելու եւ յոյսով Անոր փառաւոր վերադարձին սպասելու։ Տէր Յիսուս մեզ ընտրած է, կանչած է, նաեւ վստահած է գործ մը։ Իր տուած պատոէրին համաձայն, մեզի կը մնայ հաւատարմութեամբ եւ ամբողջական նուիրումով Անոր ծառայել։
Ուստի եկեղեցիին ու մեր պարտաւորութիւնն ու պարտականութիւնն է ծառայել ու Իր քաջ վկաները ըլլալ։ Տէր Յիսուս երկինք համբարձաւ՝ երկրի վրայ Իր բաժինը լի ու լի կատարելէ ետք, շարունակելու Իր գործը՝ հոն՝ վերը, երկինքը՝ Աստուծոյ մօտ, որպէս մեր բարեխօսը, եւ նոյն ատեն մեզի առիթը ընծայելով, որ Իր ետին ձգած սուրբ գործը շարունակենք՝ վերէն մեզի տրուած երկնային զօրութեամբ՝ ու միմիայն Իր փառքին համար։
Թող մեր աչքերը ծածկող ամպերը փարատին ու մեր աչքերը բացուին, որպէսզի կարենանք տեսնել ու հաւատալ Անոր՝ որ մեր Տէրն ու Փրկիչն է։
Տէր Յիսուսի համբարձումով, պարտականութիւն մը իր աւարտին կը հասնի, սակայն նոյն ատեն՝ այդ նոյն պարտականութիւնը անաւարտ կը նկատուի եկեղեցիին համար՝ Քրիստոսի մարմինին համար։ Եթէ եկեղեցին՝ ակնկալուած Եկեղեցին է ու եթէ աշակերտները՝ իրապէս Իր աշակերտներն են, անոնք պէտք է հետեւին իրենց Տէրոջ ու Վարապետին ոտքի հետքերուն, որ յստակ պատուէր տուաւ կատարուելիք գործի մը համար։ Ու եկեղեցին այդ գործը կատարելու է, ըլլալու համար Անոր քաջ վկան։
Եկեղեցին յառաջ երթալու է՝ Տէրոջ օգնութեամբ տարածելու Աստուծոյ Խօսքը ու Սուրբ Հոգիով լեցուած քարոզելու՝ փրկութեան մասին։ Եթէ չքարոզոնք, չենք ըլլար Եկեղեցին, ո՛չ ալ Աստուծոյ կենդանի վկաները։
Վկայե՛նք, պատմե՛նք ու քարոզենք Քրիստոսի յարութեան ու Երկինք համբարնալուն մասին, ըսելով թէ Ինք է մեր միակ յոյսն ու փրկութեան միջոցը։
Սկսինք ընել այն՝ ինչ որ ընելու ենք՝ մեր Տէրոջ ու Փրկչին շնորհքով։
Վեր. Դոկտ. Գրիգոր Եումշաճըքեան
Union of the Armenian Evangelical Churches in the Near East broadcast for Ascension Sunday, May 24, 2020.
Մերձաւոր Արեւելքի Հայ Աւետարանական Եկեղեցիներու Միութեան սփռումը՝ Համբարձման Կիրակիի համար, 24 Մայիս 2020։
